Zestaw średni

Kamera + statyw + mikrofon kierunkowy +  osłona przeciwwietrzna + słuchawki + blenda

Zestaw średni pozwala Ci już na dość szerokie rozwinięcie skrzydeł. Po pierwsze będziesz mógł bardziej kontrolować obraz i dźwięk, a po drugie do Twojego filmu dojdzie jeden bardzo istotny element – światło. W tym przypadku głównie będzie to światło zewnętrzne, odbite od słońca, ale zawsze to coś, prawda?

Zalety

• Większość kamer umożliwia manualne ustawianie różnych parametrów. Dzięki temu nauczysz się sam decydować o tym, jak ma wyglądać Twój film. To nie bezmyślny automat, ale Ty będziesz Panem obrazu.


• Duża część kamer posiada uchylny ekranik, który otwiera przed Tobą szereg nowych perspektyw i kątów patrzenia kamery na akcję. Dzięki takiemu rozwiązaniu, bez problemu możesz na przykład skorzystać z ujęcia z perspektywy żaby, kontrolując cały czas na ekranie filmowany obiekt.


• Bardzo ważną zaletą kamery jest posiadanie okulara, czy jak niektórzy wolą: wizjera. Dzięki niemu jesteś w stanie kontrolować akcję nawet przy ostrym słońcu.


• Posiadanie nawet najtańszego mikrofonu zewnętrznego da lepsze efekty niż zbieranie dźwięku przy pomocy telefonu komórkowego. Mikrofon kierunkowy (typu shotgun) ma za zadanie odcinać tło, a skupiać się na tym polu, na które jest skierowany.


• Pamiętaj, że mikrofony mają różną charakterystykę. Unikaj korzystania z mikrofonów wbudowanych w kamerę, nakładanych na kamerę z podpięciem pod minijacka oraz mikrofonów wokalnych używanych np. w kapelach muzycznych. Takie dynamiczne mikrofony zbierają dźwięk tylko z najbliższego otoczenia. 


• Słuchawki choć niepozorne, często potrafią uratować całą produkcję od katastrofy. Osoba, która dzierży na swoich uszach to narzędzie, powinna zwracać uwagę na wszelkie zakłócenia, które mogą wpłynąć na jakość rejestrowanych dźwięków, czy dialogów. Dobrze jest żeby takie słuchawki maksymalnie oddzielały ucho od naturalnego tła dźwiękowe, dlatego przeważnie wybiera się słuchawki zabudowane.


• Blenda pozwoli Ci na odbicie światła słonecznego, które idealnie doświetli postać stojącą przed obiektywem. Dzięki blendzie jesteś w stanie pozbyć się denerwującego cienia 


• występującego na twarzy podczas filmowania w dużym słońcu.


• Blenda przydaje się też jako tymczasowe zapewnienie cienia dla operatora. W sytuacji kiedy kręcisz w pełnym słońcu, obserwowanie akcji z perspektywy panelu LCD jest praktycznie niemożliwe. Okrycie operatora blendą załatwi sprawę.


• Statyw (najlepiej filmowy z głowicą olejową) pozwoli Ci wykonywać stabilne ujęcia, które stanowczo wpłyną na polepszenie odbioru Twojego filmu. Statyw doskonale przyda się do panoramowania przestrzeni, co z kolei może być idealnym ujęciem do rozpoczęcia danej sceny. Najlepszą opcją będzie wybór statywu włoskiej firmy Manfrotto.

Porady

Tutaj porad będzie nieco więcej niż we wcześniejszym zestawie:

1. O tym, na co zwracać uwagę przy wyborze kamery pisaliśmy już w lekcji nr 4 (Sprzęt i oprogramowanie). Tym razem poszerzymy ten opis o nowe informacje.

• Nośnik – bardzo istotne jest  to, na czym będziemy nagrywać nasz materiał. Dostępne na rynku możliwości  to m.in. karty pamięci, płyta DVD, dysk twardy, czy kasety MiniDV. Obecnie najwygodniejszym rozwiązaniem jest kupno kamery nagrywającej na kartach pamięci. Powód jest prosty: kartę pamięci możemy bardzo szybko zgrać, sformatować i ponownie nagrywać. Problem jednak polega na tym, że kamery nagrywające na kartach pamięci już na etapie rejestracji materiału korzystają z kompresora, który ma wpływ na jakość rejestracji. Kamerki MiniDV nie mają tego problemu, ponieważ tam rejestrujemy materiał nieskompresowany. Jeżeli  jednak zależy nam na wygodzie obsługi, to zakup kamery z kartą pamięci będzie dużo wygodniejszy. Ponadto kamerki MiniDV cierpią na szybko zużywający się mechanizm głowicy obsługującej kasetki. Nie wspominamy już o tym, że każda godzinna kasetka kosztuje ok. 12 zł. Oczywiście  możemy używać jednej kasetki wielokrotnie,  ale  jednak trzeba zwrócić uwagę na fakt ryzyka zepsucia materiału przy nadmiernej eksploatacji. Opcje z płytą DVD, czy dyskiem twardym są nieporęczne i zdecydowanie  je odradzamy.


• Rozdzielczość (przetworniki obrazu) – obecnie praktycznie podstawą jest rozdzielczość Full HD (1920x1080px). Schodzenie  w dół nie ma raczej sensu, chyba że skupiamy się tylko na nagraniach, które docelowo mają wylądować na płytce DVD, która obsługuje max format SD 720x576px. Można się również zastanawiać nad jakością 4K, ale powiedzmy sobie  szczerze, że jeszcze trochę wody w Wiśle upłynie zanim  4K stanie się u nas standardem.  


• Zoom – w tym przypadku musimy bardzo uważać i nie dać się nabrać na wysokie wartości zoomów cyfrowych! Zoom optyczny a zoom cyfrowy to dwie różne rzeczy. Nas interesuje zoom optyczny, ponieważ to on oferuje najwyższą jakość obrazu przy powiększaniu. Zoom cyfrowy powiększa obraz cyfrowy (piksele) przez co obraz traci na jakości, a poza tym i tak nic nam ten zoom nie da w przypadku, gdy filmujemy „z ręki”. Zoom w okolicach 10-12x będzie  najbardziej optymalnym rozwiązaniem.


• Stabilizacja obrazu – tutaj sytuacja jest podobna jak z zoomem. Wyróżniamy stabilizację optyczną i cyfrową. Oczywiście zdecydowanie lepsza jest optyczna. Nie zmniejsza ona jakości nagrania, a sam obraz jest stabilizowany za pomocą specjalnie  do tego przygotowanego mechanicznego silniczka. W przypadku stabilizacji optycznej, do pracy zaganiane są układy elektryczne. Z uwagi na to, że stabilizacja optyczna zwiększa znacząco cenę kamery, warto rozważyć kupno kamery z e stabilizacją hybrydową, która łączy ze sobą działania optyczne z cyfrowymi, jednocześnie  zmniejszając cenę urządzenia


• Ręcznie ustawienia – dobrze będzie jeśli nasza kamera będzie umożliwiała ręczne ustawienia pewnych parametrów. Przede wszystkim przydałby się  nam manual do 


• przesłony, balansu bieli, oraz ostrości. Ręczne ustawienia przesłony pozwolą nam na uniknięcie wkurzających i bardzo widocznych zmian jasności przy panoramowaniu, czy ujęciach dynamicznych. To zawsze zdradza „nieprofesjonalny” obrazek. Możliwość ustawienia balansu bieli umożliwi nam szybkie dopasowanie kamery do warunków oświetleniowych, które wiążą się z filmowanym obrazem. Dzięki temu kamerka nie będzie dawać nam zimnego obrazu w słoneczny dzień, czy nadmiernej żółci w zamkniętych pomieszczeniach. Byłoby miło mieć również ręcznie regulowany zoom, najlepiej za pomocą wygodnego pierścienia. Dzięki niemu możemy sami ostrzyć na konkretne obiekty, unikając błędów wynikających z pracy automatu, który często gubi się jeśli nie ustawimy filmowanego obiektu na środku, tylko gdzieś w mocnych punktach obrazu. Ponadto ręczna ostrość pozwala nam na ładne wizualnie przejazdy z rozmazania do ostrości.


• Gniazdka dźwięku – byłoby idealnie jeśli nasza kamera będzie posiadała złącze XLR (najlepiej w dwóch sztukach). Wejście XLR znacząco wpływa zminimalizowanie szumów występujących na nagraniu i pozwala nam na podłączenie lepszej jakości mikrofonów, czy mikroportów. Gorszym rozwiązaniem jest złącze Mini-Jack, jednak praktyka pokazuje, że dużo kamer z niższej półki cenowej nie ma nawet takiego złącza i bazuje wyłącznie na wbudowanym mikrofonie. Zapamiętaj, wbudowane mikrofony z reguły mają słabą jakość, dlatego bardzo ważne jest, aby do kamery dało się podpiąć zewnętrzne urządzenie. W tym aspekcie warto również uwzględnić złącze minijack na słuchawki, z reguły oznaczone zielonym kolorem. Na szczęście znajduje się ono raczej na standardowym wyposażeniu każdej kamery, dlatego nie powinno z tym być żadnego problemu.


• Ekran – ważną cechą jest ekran. Warto wybierać te kamery, które posiadają zarówno wizjer, jak i panel LCD. Ideałem byłoby żeby panel LCD był również uchylny, a parametry wyświetlanego przez niego obrazu były konfigurowalne (jasność ekranu). Producenci mogą kusić Cię dotykowymi panelami, jednak raczej odradzamy takie rozwiązanie. Po pierwsze prowadzi to często do zabrudzenia ekraniku, który przecież służy Ci jako podgląd, a po drugie dotykanie ekranu powoduje jego szybsze zużycie.


• Dodatkowe funkcje – wszelkie dodatkowe funkcje nie są niezbędne, ale są mile widziane. Obecność stopki na kamerze przyda się np. do montowania zewnętrznych źródeł światła. Możliwość robienia zdjęć, czy geolokalizacja GPS to atuty, które traktuje się bardziej jako chwyty reklamowe niż niezbędne filmowcowi funkcje. Warto zwrócić uwagę jedynie na obecność portów, umożliwiających przesył audio-wideo z kamery do zewnętrznych urządzeń. Taki najbardziej pożądany zestaw to HDMI, USB i wyjście komponentowe.

Jaką kamerę kupić?

Tak, to było jasne, że takie pytanie wreszcie padnie. Odpowiedź brzmi... Zapytaj na forum. Serio, najlepszą opcją będzie zapytać tutaj: http://www.swiatobrazu.pl/forumwideo/viewforum.php?f=31 . Administratorzy specjalnie utworzyli dział zatytułowany „Jaka kamera za XXX pln?” Tutaj będą zawsze najaktualniejsze dane.

2. Jak wykorzystać potencjał tego zestawu?

• Mając kamerę z ręcznymi ustawienia, staraj się z nich korzystać. To nic, że na początku będziesz robił błędy. Z czasem dojdziesz do wprawy. Rób jak najwięcej testowych ujęć i sprawdzaj poszczególne ustawienia. Parametry kamery mają pozwolić Ci spełniać Twoją wizję artystyczną.


• Jeśli Twoja kamera ma możliwość zapamiętywania ustawień balansu bieli, stwórz sobie dwa profile: zewnętrzny związany ze światłem słonecznym i wewnętrzny dopasowany do świateł żarówkowych. Dzięki temu przy scenach wymagających przemieszczenia się na 


• jednym ujęciu z pleneru do wewnątrz będziesz mógł jednym kliknięciem zmienić ustawienia balansu bieli.


• Jeśli nie chcesz zwiększać budżetu na zakup tyczki do mikrofonu, to spróbuj go przymocować na kiju od miotły. Dzięki takiemu wysięgnikowi, będzie Ci dużo łatwiej operować mikrofonem kierunkowym. Pamiętaj, że mikrofon powinien być skierowany na czoło, lub klatkę piersiową osoby mówiącej. Takie ustawienie wynika z biologii ciała ludzkiego.


• Osłona przeciwwietrzna jak sama nazwa wskazuje uchroni Cię przed destrukcyjnym działaniem wiatru. Standardowo każdy mikrofon wyposażony jest w gąbkę, która ma chronić go przed tzw. „śmieciami dźwiękowymi”. Problem polega jednak na tym, że już przy średnim poziomie wiatru taka gąbka nie daje rady i możemy mieć całkowicie nieemisyjny dźwięk. Dobrze będzie zatem zainwestować w tzw. dead cata, który bardzo dobrze radzi sobie nawet w bardzo wietrznych warunkach (np. nad morzem). Osłony takie często zakłada się na plastikowy bęben zwany zeppelinem.


• Kupując mikrofon, koniecznie zwróć uwagę na długość kabla. Przy filmach fabularnych nie ma opcji, żeby to był mikrofon z kablem sięgającym kilkanaście centymetrów, ponieważ nie ma być to mikrofon nakamerowy, tylko mikrofon służący do nagrywania dialogów. Pamiętaj również o tym, że kabel nie powinien być za długi. Im dłuższy kabel, tym większe prawdopodobieństwo występowania szumów. Dobierz taką długość, która będzie odpowiednia do realizowanych scen.


• Wielkość i rodzaj blendy również ma znaczenia. Dobrze byłoby mieć blendę, która sięga przynajmniej do połowy ciała dorosłego człowieka. Miłą opcją byłoby również, gdyby blenda miała srebrne odbicie, białe odbicie i złote odbicie. To pozwoli Ci na dowolne manewrowanie kolorem i mocą oświetlenia.


• Pamiętaj, że blenda oprócz tego, że daje światło, może również dawać cień.

Zestaw rozszerzony

Kamera/Lustrzanka +  monitor podglądowy + statyw + slider + mikrofon kierunkowy + osłona przeciwwietrzna + rejestrator + blenda + oświetlenie + klaps

Zestaw rozszerzony to już potężny kombajn filmowca, który pozwoli Ci na kombinowanie na planie. Dzięki oświetleniu jesteś w stanie doskonale wyrysować postaci, które pojawią się w kadrze. Klaps przyda się do synchronizacji dźwięku oraz organizacji poszczególnych ujęć. Slider pozwoli Ci na uzyskanie płynnych przejazdów, które zdynamizują Twój film, a rejestrator uwolni wreszcie raz na zawsze dźwiękowca od kamery.

Zalety

• Aparaty umożliwiające filmowanie często dają dużo bardziej plastyczny, „filmowy” obraz aniżeli kamery. Lustrzanki świetnie nadają się do filmowania reżyserowanych scen, natomiast najpierw trzeba je uzbroić w odpowiednie obiektywy, które pozwolą Ci wyciągnąć ze zdjęć to, czego naprawdę obiecujesz. Kupno samego body i jednego obiektywu to dopiero początek szerokiej drogi z tym urządzeniem, jednak może się okazać, że przy dużych wymaganiach dla obrazka, takie zakupy będą nieuchronne.


• Monitor podglądowy połączony z kamerą pokaże Ci zdecydowanie więcej, aniżeli ekranik LCD. Taka konfiguracja umożliwi podział ról na planie na operatora kamery oraz asystenta, który będzie oceniał jakość zdjęć przez pryzmat monitora. Ponadto z takim monitorem możemy się usadowić w ocienionym miejscu, dzięki czemu nie będzie nam przeszkadzać filmowanie w mocnym nasłonecznieniu.


• Slider przyda się do ujęć, które chcemy zdynamizować. Ceny sliderów są zróżnicowane i zależą od długości toru jazdy kamery. Slidery 64 cm polskiej produkcji jesteśmy w stanie kupić od 800 zł.


• Zewnętrzny rejestrator (np. Olympus, lub Zoom) przede wszystkim oddziela dźwiękowca od kamery. Uwalniając dźwiękowca pozwalamy mu na dowolne usadowienie się na planie, co jest niemożliwe w sytuacji, gdy mikrofon jest podłączony bezpośrednio do kamery. Dobry rejestrator pozwala nam na rejestrację nawet 6 niezależnych ścieżek dźwiękowych jednocześnie.


• Zewnętrzne oświetlenie to temat rzeka. Możemy zacząć od ledowej lampy nakamerowej, poprzez studyjne zestawy oświetleniowe, kończąc choćby na halogenach, czy lampach fluorescencyjnych.  Każda z tych lamp znajdzie inne zastosowanie. Warto przed zakupem profesjonalnego oświetlenia, odwiedzić sklep budowlany i tam skompletować w dobrej cenie podstawowy zestaw złożony np. z halogenów, reflektorów, czy z świateł fluorescencyjnych.


• Klaps działa w zestawie z rejestratorem. Rozpoczynanie każdego ujęcia klapsem pozwoli montażyście łatwo połączyć dźwięk z rejestratora z dźwiękiem zarejestrowanym przez kamerę, dzięki czemu synchronizacja będzie o niebo łatwiejsza. Dobre oznaczenie klapsa ułatwi też organizację nakręconych zdjęć.

Porady

• Jeśli chodzi o osprzęt dźwiękowy dwie najbardziej znane w branży firmy, które produkują bardzo wysokiej jakości akcesoria to RODE oraz Sennheiser. Kupując urządzenia opatrzone tymi logotypami możesz być pewien, że dysponujesz dobrym zestawem.


• Często zdarza się, że światło z którego korzystamy jest za ostre. W takiej sytuacji mamy kilka opcji do wyboru. Możemy odwrócić światło na ścianę i od niej odbijać. Możemy również przepuścić światło przez dyfuzor. Dyfuzorem może być np. prześcieradło, biała kartka papieru, czy zasłona prysznicowa. Pamiętaj jednak, że światło może się nagrzewać, 


• przez co cały czas kontroluj, czy aby Twój dyfuzor nie zaczyna się palić.


• Jeżeli już dysponujesz dobrym zestawem do filmowania – koniecznie naucz się go obsługiwać w trybie manualnym. Dzięki temu wyciśniesz z niego maksimum możliwości, a uzyskany obraz i dźwięk będą zależały tylko od Ciebie, a nie od bezdusznego aparatu. Jeżeli jeszcze boisz się filmować z ustawieniami ręcznymi, to na początek zrezygnuj z autofocusa. To pierwszy krok do odejścia od pełnej automatyki.


• Kable prowadzące od kamery do monitora najlepiej będzie przykleić taśmą do podłogi. Uchroni to zarówno osoby na planie od potknięcia, jak i kamerę od upadku na skutek zahaczenia o kabel.


• Gdy w Twojej scenie występuje monitor, telewizor, lub specyficzny rodzaj oświetlenia, to na ekranie może pojawić się wkurzające migotanie. Aby je zlikwidować, wykorzystaj opcję prędkości migawki oznaczaną często jako „shutter speed”. Przy odpowiedniej regulacji, problem zniknie.


• Zanim skończysz zdjęcia zawsze nagrywaj dźwięk pomieszczenia (room tone). Powinien on trwać około 2 minuty i będzie służył montażyście przy wyrównaniu dźwięku sceny.

I na koniec... 4 rzeczy, które mogą uratować Ci życie na planie:

1. Wiatrak – przyda się bardzo podczas długich, gorących dni zdjęciowych. Spowoduje, że ekipa, a przede wszystkim aktorzy będą się mniej pocić. Pamiętaj jednak aby przed hasłem „akcja” wyłączyć wszystkie wentylatory, ponieważ produkują one dużo hałasu. Ponadto wiatraki powinny być tak ustawione, aby chłodzić również urządzenia produkujące dużo ciepła. Mowa przede wszystkim o lampach, które lubią się szybko grzać.


2. Spinacze – spinacze pozwolą Ci na przykład na przypięcie dyfuzora, bądź filtra do wrót od światła.


3. Taśmy – za pomocą taśmy możesz przykleić plątające się kable do podłogi, oznaczyć miejsce, w którym ma zatrzymać się aktor, czy też łatwo umiejscowić mikroport na klatce piersiowej głównego bohatera.


4. Nożyk – za jego pomocą z łatwością dopasujesz wielkość folii do rozmiaru źródła światła.